Uwolnienie niebezpiecznych środków chemicznych
UWOLNIENIE NIEBEZPIECZNYCH ŚRODKÓW CHEMICZNYCH
Zagrożenie chemiczne to niebezpieczeństwo zatrucia, pożaru lub wybuchu, jakie stwarzają z powodu swych własności fizykochemicznych i toksycznych substancje chemiczne stosowane w wysokich stężeniach, ciśnieniach lub temperaturach, używane w dużych ilościach w przemyśle, powstające jako produkty uboczne w procesach technologicznych lub w trakcie prac z tymi substancjami.
Potencjalne źródło zagrożenia chemicznego to miejsce magazynowania, transportowania lub przetwarzania substancji chemicznych. Katastrofa (wypadek, awaria) chemiczna wiąże się z niekontrolowanym uwolnieniem substancji chemicznej powodującej zagrożenie toksyczne, wybuchowe lub pożarowe. Powstaje ona nieoczekiwanie, a jej przebieg jest gwałtowny, o bardzo dużej intensywności przemian jednostkowych, wywołujących różnego rodzaju reakcje fizykochemiczne.
Miejsce i czas powstawania awarii o charakterze chemicznym trudno przewidzieć z góry, szczególnie w przypadku transportu, pęknięcia rurociągów, błędów technologicznych i niewłaściwego magazynowania, w których wyniku do otoczenia przedostaje się duża ilość substancji chemicznej, stwarzająca zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego, świata zwierzęcego i roślinnego, oraz innych elementów środowiska, a także poważne straty materialne.
Przez teren gminy przebiegają tranzytowe trasy kolejowe i drogowe, którymi przewożone są niebezpieczne środki chemiczne (NSCh) oraz rurociągi gazu (Æ200 i Æ300). Jeśli jesteś świadkiem wypadku z udziałem niebezpiecznej substancji chemicznej powiadom natychmiast:
- straż pożarną – tel. 998, 112,
- policję – tel. 997.
Najczęstszą przyczyną uwolnień niebezpiecznych środków chemicznych (NSCh) są:
- awarie i katastrofy w obiektach przemysłowych,
- wypadki cystern kolejowych oraz autocystern,
- rozszczelnienia rurociągów przemysłowych.
Z A P A M I Ę T A J !!!
Pojazdy samochodowe przewożące substancje niebezpieczne są oznakowane pomarańczowymi prostokątnymi tablicami z czarnymi napisami cyfrowymi określającymi rodzaj niebezpiecznej substancji według międzynarodowych oznaczeń, umieszczonymi z tyłu i przodu pojazdu.
Jeżeli jesteś świadkiem wypadku z udziałem NSCh – powiadom natychmiast w jakikolwiek sposób straż pożarną i policję. Podaj istotne dane:
- miejsce zdarzenia;
- charakter zdarzenia;
- swoje dane.
Nie bądź kibicem zdarzenia, oddal się z miejsca wypadku, aby zminimalizować ryzyko zatrucia. Chroń swoje drogi oddechowe. Jeżeli usłyszysz komunikat ostrzegawczy o skażeniach, przystąp do wykonania filtra ochronnego z dostępnych Ci materiałów (zwilżona w wodzie lub wodnym roztworze sody oczyszczonej chusteczka, szalik, ręcznik, itp.) i osłoń nim drogi oddechowe.
- Jeśli jesteś w samochodzie zamknij okna, włącz wentylację wewnętrzną, staraj się jak najszybciej opuścić strefę skażenia.
- Stosuj się ściśle do poleceń służb ratowniczych lub komunikatów, przekazywanych przez lokalne środki przekazu: radio, TV, głośniki systemu ostrzegania i alarmowania ludności.
Jeśli przebywałeś w strefie skażonej, zdejmij ubranie, które uległo zanieczyszczeniu i zamień je na czyste, dużą ilością bieżącej wody przemyj oczy, usta, nos lub weź prysznic.
Jak się zachować podczas uwolnienia niebezpiecznej substancji chemicznej?
- w czasie niebezpiecznego zdarzenia o charakterze chemicznym, jeśli usłyszysz komunikat ostrzegawczy – włącz radio lub telewizor,
- jeśli jesteś blisko miejsca wypadku z niebezpieczną substancją chemiczną – staraj się oddalić od tego miejsca, przemieszczając się zawsze prostopadle do kierunku wiatru,
- unikaj kontaktu z wszelkimi rozlanymi substancjami chemicznymi, gazami i parami,
- podchodząc od „nawietrznej” odizoluj materiały łatwopalne od rozlanej substancji,
- nie jedz żywności i nie pij płynów, które mogły ulec skażeniu,
- w taki sam sposób postępuj ze zwierzętami hodowlanymi, bowiem chroniąc je, chronisz własne zdrowie i życie.
Przez służby ratunkowe możesz zostać poproszony o:
- ewakuowanie,
- udanie się w wyznaczone miejsce,
- pozostanie w mieszkaniu i przystąpienie do natychmiastowego jego zabezpieczenia.
Jeżeli schroniłeś się w domu i mimo wykonanych zabezpieczeń obawiasz się, że gazy lub trujące opary mogą wniknąć do budynku:
- oddychaj przez filtr wykonany z ręcznika lub prześcieradła; wykorzystaj zastępcze i podręczne środki ochrony dróg oddechowych i skóry (maski tkaninowe, płaszcze impregnowane, okulary ochronne, tampony z waty lub gazy);
- załóż ubranie szczelnie okrywające ciało i rękawice, skarpety, buty, nawet jeśli zapewniają one minimalną ochronę;
- pozostań w wewnętrznej części budynku przy zamkniętych drzwiach,
- jeżeli usłyszałeś (rozpoznałeś) rodzaj uwolnionej NSCh to: przy uwolnieniu substancji lżejszej od powietrza, np. amoniaku, udaj się na parter lub do piwnicy, w przypadku substancji cięższych od powietrza, np. chloru, kwasów – na wyższe kondygnacje,
- wyłącz urządzenia elektryczne i gazowe z otwartym ogniem.
Udzielanie pierwszej pomocy osobie poszkodowanej
- wynieś zatrutego z pomieszczenia lub rejonu skażenia;
- zdejmij skażoną odzież i odizoluj ją;
- ciało obmyj dużą ilością czystej wody (nie wycieraj);
- zapewnij poszkodowanemu dopływ świeżego powietrza;
- oczy płucz przy podwiniętych powiekach, zdejmij ewentualne soczewki kontaktowe;
- zapewnij ochronę przed oziębieniem lub przegrzaniem;
- nieprzytomnemu nie podawaj płynów ani pokarmów;
- wezwij pomoc lekarską lub zapewnij transport do lekarza w pozycji leżącej, ewentualnie w stabilnej pozycji bocznej.
Uwaga: niekiedy skutki wdychania lub kontaktu z substancją mogą się ujawnić z opóźnieniem!
Co robić po wypadku?
- jeżeli jesteś ewakuowany, nie wracaj do domu, zanim władze gminy (lub obszaru na którym znalazłeś się czasowo) nie stwierdzą, że jesteś bezpieczny;
- przed ponownym zamieszkaniem otwórz wszystkie okna, drzwi, włącz wentylatory i gruntownie wywietrz pomieszczenia;
- odkażanie przeprowadzaj zgodnie z zaleceniami władz gminy, przede wszystkim umyj się w czystej, nieskażonej wodzie, zmień ubranie na czyste;
- skażone ubranie, maski, środki ochrony indywidualnej szczelnie odizoluj, zakop lub przekaż służbom likwidacji skażeń;
- obserwuj nietypowe objawy zdrowotne, które mogą być spowodowane oddziaływaniem niebezpiecznych substancji i ewentualnie zadzwoń po pomoc medyczną.
Obłok skażeń może się przemieszczać z wiatrem lub istnieje zagrożenie skażeniami (np. podczas konfliktu zbrojnego). Jak się przygotować w tym przypadku?
- uszczelnij okna, drzwi, futryny taśmą izolacyjną i folią;
- uszczelnij wszystkie szpary i miejsca, w których przechodzą przewody wodociągowe, centralnego ogrzewania, gazowe, kanalizacyjne itp.;
- zaklej szczelnie papierem kratki wentylacyjne,
- zapewnij przechowywanie artykułów żywnościowych w odpowiednich opakowaniach, gwarantujących izolację żywności od środowiska zewnętrznego (metalowe puszki, pojemniki szklane lub ze sztucznego tworzywa, wielowarstwowe worki foliowe lub papierowe),
- wodę do celów spożywczych przechowuj w szczelnie zamkniętych szklanych lub plastikowych pojemnikach. Używaj tylko wody przegotowanej, gotując ją wcześniej 15 – 20 min,
- wodę do celów higieniczno – sanitarnych przechowuj w zabezpieczonych ceratą lub folią wiadrach, bańkach, beczkach itp.
Jeśli istnieje prawdopodobieństwo, że niebezpieczne substancje chemiczne przenikną do Twojego domu to:
- włącz radio lub telewizor na program lokalny i stosuj się ściśle do poleceń, wydanych przez lokalne władze (służby ratownicze);
- uszczelnij wszystkie otwory okienne, wentylacyjne, drzwi – oklejając je taśmą klejącą, obkładając rulonami z mokrych ręczników lub prześcieradeł;
- oddychaj przez maseczkę wykonaną z gazy, waty, ręcznika itp.;
- zadbaj o bezpieczeństwo swoich podopiecznych, dzieci, osób niepełnosprawnych, zwierząt domowych;
- pozostań w wewnętrznej części budynku przy zamkniętych drzwiach, w przypadku gdy istnieje niebezpieczeństwo skażenia chlorem, kwasami, udaj się na wyższe kondygnacje np. do sąsiadów. W przypadku amoniaku – kieruj się do pomieszczeń, położonych na niskich kondygnacjach;
- powiadom o zagrożeniu najbliższe otoczenie;
- wyłącz urządzenia elektryczne i gazowe z otwartym ogniem;
- nie jedz żywności i nie pij płynów, które mogły ulec skażeniu.